تبادل لینک هوشمند
 |
درس ششم پیشوایان اسوه
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ
عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ
يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ (١٥٩)
اى پيامبر، به سبب لطف و رحمت خدا بود که با مردم نرم خويى و مهربانى کردى، و اگر
درشت خوى و سخت دل بودى،قطعاً از گرد تو پراکنده شده بودند. پس اکنون هم از خطاها
يشان درگذر و ]حتی[ از خدا برايشان آمرزش بخواه و در تدبير اموربا آنان مشورت کن،
و چون بر کارى تصميم گرفتى، ]قاطع باش و[ بر خدا توکل کن که خداوند توکل کنندگان
را دوست می داردو آنان را يارى می کند. 159
إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلا غَالِبَ لَكُمْ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى
اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ (١٦٠)
اگر خدا شما را يارى کند، هيچ کس بر شما چيره نمى شود، و اگر شما را واگذارد،
چه کسى بعد از او شما را يارى خواهد کرد؟ پس مؤمنان بايد تنها بر خدا توکل کنند. 160
وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا
كَسَبَتْ وَهُمْ لا يُظْلَمُونَ (١٦١)
] گمان کرديد ممکن است پيامبر به شما خيانت کند؟! در حالى که[ و هيچ پيامبرى را
نشايد که به خدا يا مردم خيانت کند ]چه رسد به خاتم الانبياء[، و هرکس خيانت ورزد،
روز قيامت با آنچه که از راه خيانت به دست آورده حاضر شود، سپس به هرکسى
همان را که فراهم آورده است، بى کم وکاست خواهند داد و ]به همین دلیل[ در
حق آنان ستم نمى شود. 161
أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ كَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ (١٦٢)
پس آيا کسى که خشنودى خدا را دنبال کرده، مانند کسى است که با خشمى از خدا
بازگشته و جايگاهش دوزخ است؟ آن بد بازگشتگاهى است. 162
هُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ (١٦٣)
همه آنان چه کسانى که درپى خشنودى خدايند و چه کسانى که دچار خشم او
شد ه اند نزد خدا برحسب اعمالشان داراى درجاتى گوناگونند، و خدا به آنچه ]از نیکی
و بدی[ مى کنند بيناست. 163
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ
وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ (١٦٤)
به يقين خدا به مؤمنان نعمتى بزرگ ارزانى داشت که پيامبرى از خودشان ]نه از فرشته
یا جن[ در ميان آنان برانگيخت که آياتش را بر آنان تلاوت کند و آنان را ]از کارهاى زشت
و اخلاق ناپسند[ پاک سازد و کتاب آسمانى و معارف آن را به ايشان بياموزد، و قطعاً آنان
پيش از بعثت پيامبر در گمراهى آشکارى فرورفته بودند. 164
درس ششم
پیشوایان اسوه
دردرسهایگذشتهدانستیمکهیکیازمسئولیتهایمشترکمیانپیامبروامامان،
ولایت ظاهریمیباشد. درایندرسبهاینسؤالمیپردازیمکهسیرهوروشپیامبر
اکرم(ص)وجانشین ایشانامیرالمومنینعلی)ع)در حکومتداریچگونهبودهاست؟
اسوههایرهبری
پیامبر (ص) چگونه اسلام را در عربستان گسترش دادند؟وخداوند در باره
رسول خدا(ص) چه می فرماید؟
(پیامبراکرم(ص)پسازسیزدهسالتلاشبرایهدایتمردممکه،بادعوتمردم
مدینه،بهاینشهر هجرتکردوبه فرمانخداوند،حکومتاسلامیرابنانهاد.ا ین
حکومت،بهتدریجگسترشیافتو درمدتدهسال،سراسرشبهجزیره
عربستان رافراگرفت.آنحضرت،درمدتایندهسال،بهگونهای زندگیکردکه
درهمهابعادفردیواجتماعی،ازجمله درجایگاهرهبری،الگوواسوهانسانهاشد
و خداونددربارهایشانفرمود:
لَقَدکانَلَکُمفیرَسولِاللِّه قطعاًبرایشمادررسولخدا (ص)
اُسوَةٌحَسَنَةٌ سرمشقنیکوییاست
لِمَنکانَیَرجُواللّهَ برایکسیکهبهخداوند
وَالیَومَالآخِرَ وروزرستاخیزامیددارد
وَذَکَرَاللّهَکَثیرًا وخدارابسیاریادمیکند. 1)
مفهوم آیه : پیامبر (ص) اسوه و الگو برای همهء انسان ها است ( درس 8 کلاس
دهم در باره اسوه و الگو بودن ........)
حضرت علی (ع) وقتی حکومت را به دست گرفتند، بر چه اساسی اصلاحات
مهمی را در جامعه انجام دادند؟
(حضرتعلی(ع)نیزوقتیحکومترابهدستگرفت،اعلامکردمنبراساسدستورات
قرآنو سنترسولخدا(ص)حکومت میکنموبرهمیناساساصلاحاتمهمیرا
درجامعهآغازکرد.)
درابتدانگاهیکوتاهبهسیرهپیامبراکرم(ص)دررهبریجامعهمیکنیم:
برنامه های سیره ی پیامبراکرم(ص) در رهبری جامعه را نام ببرید؟
1-تلاشبرایبرقراریعدالتوبرابری
2-محبتومدارابامردم
3-سختکوشیودلسوزیدرهدایتمردم
4-مبارزهبافقرومحرومیت
1-تلاشبرایبرقراریعدالتوبرابری
پیامبر (ص) در راستای اجرای عدالت چگونه رفتار می کردند؟
(یکی ازاهداف مهم حکومت الهی رسول خدا (ص) اجرای عدالت بودوایشان دراین
موردباقاطعیت عمل کردوکوشیدتاجامعه ای عادلانه بناکندکه درآن از تبعیض خبری
نباشدوهمه دربرابرقانون الهی یکسان باشند.این اقدام پیامبراکرم(ص)درشرایطی
انجام می گرفت که درجامعه آنروزحجازوسایرکشورها، تبعیض وتفاوت طبقاتی،
یک قانون پذیرفته شده بود وکسی با آن مخالفت نمی کرد. آنحضرت،درآمد بیت
المال رامیان مسلمانان به تساوی تقسیم کردوفرقی میان عرب وغیرعرب نمی
گذاشت. باهمه بردباری وملایمتی که دربرابرضایع شدن حق شخصی خودداشت،
دربرابرضایع شدن حقوق افرادجامعه می ایستادوکوتاه نمی آمدومتجاوزان حقوق
مردم رادرهرموقعیت ومقامی که بود ،مجازات می کرد.)
نمونه
جایگاه قبایل در زمان رسول خدا(ص) را توضیح دهید؟
(درزمان های گذشته،قبایل جایگاه مخصوصی داشتندوبرخی قبایل برترازبرخی دیگر
شمرده می شدند. روزی فردی ازیکی ازقبایل صاحب نام مدینه،دزدی کردوجرم اوثابت
شد. رؤسای قبیله فکرمی کردندکه رسول خدا(ص)به دلیل جایگاهی که قبیله این فرد
داردوی رامجازات نخواهدکرد؛اماباکمال تعجب دیدندکه پیامبر(ص)می خواهدحکم را
اجراکند. واسطه های مختلفی نزدرسول خدا(ص)فرستادند،تاایشان را از اجرای
حکم منصرف کنند. حتی برخی نزدیکان رسول خدا(ص)راواسطه قراردادند،)
اماایشاننپذیرفتوبهآنانفرمود:
رسول خدا(ص) در باره سقوط اقوام و ملل پیشین چه می فرماید؟
«اقوام وملل پیشین بدین سبب،دچارسقوط شدندکه دراجرای عدالت،تبعیض روا
می داشتند؛ اگرشخصی قدرتمند وصاحب نفوذ از ایشان دزدی می کرد رهایش
می کردندو اگرفردی ضعیف دزدی می کردوی را مجازات می کردند».1)
سقوط اقوام وملل پیشین (معلول) تبعیض گذاشتن بین بزرگان و ضعفا در
اجرای عدالت (علت)
آیهء «لقد ارسلنا..............» درس 4 به ضرورت اجرای احکام اجتماعی اسلام ( یکی از آن
ضرورت ها برپایی عدالت در جامعه است) اشاره دارد با ویژگی « تلاش برای برقرار عدالت و
برابری »پیامبر (ص) نیز هم مفهوم است
رسولخدا(ص)،برایاولینباردرجامعهآنروز،برابریهمهافراددربرابرقانونرااعلامکرد
وعربوغیرعربو سیاهوسفید رابرابردانستودرمقابلتعصباتقومیوقبیلهایایستاد.
2-محبتومدارابامردم
چه رفتار هایی از پیامبر(ص) سبب شد تا مردم او را پدر مهربان خود بدانند؟
(رفتاررسول خدا(ص)بامردم به قدری محبت آمیزبود (علت) که مردم،ایشانراپدرمهربان خود
می دانستند(معلول)
و در سختی ها به ایشان پناه می بردند. معمولاً اطرافیان یک رهبر برای اینکه خود را به او
نزدیککنند، عیب دیگران را نزد او بازگو می کنند اما رسول خدا (ص)به یاران خود می فرمود:
بدی هاییکدیگر را پیش من بازگو نکنید؛ زیرا دوست دارم با دلی پاک و خالی از کدورت با
شما معاشرتکنم. )
رسول خدا(ص) در باره نگفتن عیوب دیگران چه می فرماید؟
رسول خدا (ص)به یاران خود می فرمود: بدی های یکدیگر را پیش من بازگو نکنید؛
زیرا دوست دارم با دلی پاک و خالی از کدورت با شما معاشرت کنم. )
رفتار های پدرانه پیامبر با مردم را بیان کنید؟
هرکس به خانه آن حضرت می رفت، به او احترام می گذاشت تا آنجا که گاهی ردای خود را زیر
پای او پهن می کرد یا بر جای خود می نشاند. هرگز در مقابل یارانش پای خود را دراز نمی کرد و
سعی می کرد تا وقتی که آنها نشسته اند، در کنارشان باشد. اگر درباره آخرت حرف می زدند با
آنان همراهی می کرد؛ اگر درباره خوردنی و آشامیدنی و سایر امور روزمره سخن می گفتند،
برای اظهار مهربانی با آنان هم سخن می شد. گاهی در حضور پیامبر، شعر می خواندند، یا
از گذشته خود می گفتند. در همه این موارد، آنان را منع نمی کرد، مگر این که کار حرامی
مانند غیبت کردن از آنان سر می زد؛ در این مواردبود که آنان را از ادامه بحث باز می داشت.)
3-سختکوشیودلسوزیدرهدایتمردم
سختکوشیوهدایت پیامبر (ص) برای هدایت مردم را توصیف کنید؟
(پیامبر (ص)چنان علاقه مند به نجات مردم از گمراهی بود که سختی ها و آزارهای این راه،
هرگز سبب دوری او از مردم نگردید و آن قدر برای هدایت شان شبانه روز تلاش کرد که خداوند
دراین باره خطاب به مسلمانان فرمود:
« رنج شما برای او سخت و دشوار است و بر (هدایت) شما حریص (به شدت علاقه مند) است »
با همه این دلسوزی ها و زحمت ها، دشمنی سران قریش با ایشان بیشتر می شد. می گفتند
او ساحرو جادوگر است 2، می گفتند دیوانه است، بر سر و رویش خاکستر می پاشیدند، طعنه
و نیش زبان به او می زدند. با وجود اینها، آن قدر با مهربانی و صبر و تحمل، به هدایت مردم
ادامه می داد، که گاه نزدیک بود از شدت غصه و اندوه فراوان از پا در آید)
که خداوند به او فرمود:
خداوند در باره شدت علاقه پیامبر (ص) به مردم ، چه می فرماید؟
لَعَلَّکَباخِعٌ نَفسَکَاَلّیَکونوامُؤمِنینَ
«از اینکه برخی ایمان نمی آورند شاید که جانت را (از شدت اندوه) از دست بدهی» )
مفهوم آیه: سخت کوشی و دلسوزی پیامبر (ص) در هدایت مردم
این حدیث مصداقی از آیه «لَقَدکانَلَکُمفیرَسولِاللِّه اُسوَةٌحَسَنَةٌ»می باشند
حضرت علی (ع) سختکوشیپیامبر (ص) برای هدایت مردم را به چه تشبیه
کرده اند ؟ توضیح دهید؟
(امام علی (ع)که در بیشتر این صحنه ها در کنار رسول خدا(ص) بود، درباره تلاش بی پایان
پیامبر(ص) می فرمود : «پیامبر یک طبیب سیّار بود، (برخلاف سایر طبیبان) او خود به سراغ
مردم می رفت، داروها و مرهم هایش را خودش آماده می کرد و ابزارهای طبابت را با خود
می برد تا بر هرجا که نیاز باشد، مرهم بگذارد؛ بر دل هاى کور، گوش هاى کر، زبان هاى
گنگ، او با داروهاى خویش بیماران غفلت زده و سرگشته را درمان مى کرد».)
چگونگی جنگ پیامبر (ص) با متکبران و توصیه ایشان به مسلمانان در جنگ چه بود؟
آن حضرت، تلاش می کرد حتی کسانی را که با ایشان می جنگیدند هدایت کند و به سوی
حق دعوت نماید. متکبران و برخی از بزرگان قبایل که تعالیم اسلام را به ضرر خود می دیدند،
جنگ هایی را علیه آن حضرت به راه می انداختند. پیامبر(ص) نیز به ناچار مسلمانان را برای
مقابله با آنان بسیج می کرد. اما به آنان سفارش می کرد «اگر کافری در جنگ کشته شد
او را مُثِله نکنید، کودکان و پیران و زنان را نکشید، حیوانات حلال گوشت را نکشید مگر اینکه
برای تغذیه به آن احتیاج داشته باشید. هرگز آب مشرکان را زهرآلود نکنید و مزارع و
نخلستان ها را نسوزانید.»)
4-مبارزهبافقرومحرومیت
مقام و منزلت فقیران و محرومان نزد پیامبر (ص) چگونه بود؟
(رسول خدا(ص) هم با فقر مبارزه می کرد و به دنبال بنای جامعه ای آباد و دور از محرومیت
بود و هم با کوچک شمردن فقیران و بینوایان به مخالفت بر می خاست.از این رو، مردم را
به کار و فعالیت تشویق می کرد، از بیکاری بدش می آمد و کسانی را که فقط عبادت می کردند
و کار نمی کردند، مذمت می کرد.
در عین حال، به فقیران بسیار احترام می گذاشت و اجازه نمی داد که به خاطر فقر مورد
بی توجهی قرار گیرند و فراموش شوند. برخی از آنها دوست صمیمی ایشان به شمار می رفتند.
ثروت را ملاک برتری نمی شمرد. به آسانی با فقیرترین و محروم ترین مردم می نشست و
صمیمانه با آنها گفت وگو می کرد. آنان نیز رسول خدا (ص)را همدل و همراز خود می یافتند.
آن حضرت به یاران خود می فرمود:
به من ایمان نیاورده است (معلول) کسیکه شب راباشکم سیربخوابدوهمسایه اش
گرسنه باشد. ١) (علت)
این حدیث مشابه حدیث درس 4 « هر کس فریاد دادخواهی مظلومی را که از مسلمانان
یاری می طلبد بشنود، اما به یاری آن مظلوم برنخیزد، (علت) مسلمان نیست» (معلول)
هم مفهوم است
همراه و همپای پیامبر
دوران کودکی حضرت علی (ع) چگونه بود؟ توضیح دهید؟
(امیرمؤمنان، علی(ع) ، ده سال قبل از بعثت پیامبر(ص) در خانه کعبه به دنیا آمد. 2 پدرش
حضرت ابوطالب (ع)به پیشنهاد پیامبر، نام ایشان را» علی« گذاشت. این نام به معنای» والا »
و « بلندمرتبه «است. سه یا چهارسال بیشتر نداشت که به خانه پیامبر آمد و چندین سال
نزد ایشان زندگی کرد. خود درباره این دوران می فرماید:
در حالی که کودک بودم، همواره در کنار پیامبر بودم و پیامبر مرا در کنار خود می نهاد ... نه هرگز
دروغی در گفتار من دید و نه رفتاری ناشایست از من مشاهده کرد ...
من همچون بچه از شیر گرفته شده که به دنبال مادرش می رود، از آن بزرگوار پیروی می کردم
و او هرروز پرچمی از خوی های نیکوی خود را برای من می افراشت و مرا به پیروی کردن از آن
فرمان می داد ...در هر سال، در غار حِراء، گوشه ای برمی گزید ... هنگامی که وحی بر
پیامبر(ص) فرود آمد، آوای اندوهگین شیطان را شنیدم. گفتم: ای پیامبر خدا، این فریاد اندوهناک
چیست؟ پاسخ داد: اینشیطان ا ست که از پرستش خود ناامید شده است. بی گمان آنچه را
من می شنوم تو هممی شنوی و آنچه را من می بینم تو هم می بینی، جز اینکه تو پیامبر
نیستی، بلکه وزیر هستی و تو هر آینه بر راه خیر می باشی. )
واقعه ی معرفی بهترین مخلوقات توسط پیامبر (ص) چگونه روی داد؟
(جابربن عبداللّه انصاری، از یاران خوب رسول خدا(ص) می گوید: در کنار خانه خدا و در
حضور رسول خدا(ص) بودیم که علی(ع) وارد شد. رسول خدا(ص) فرمود: برادرم به سویتان
آمد. سپس رو به سمت کعبه کرد و دست بر آن گذاشت و فرمود:« سوگند به خدایی که
جانم در دست قدرت اوست ، این مرد و شیعیان و پیروان او، رستگارند و در روز قیامت،
اهل نجات اند».)
پیامبر اسلام (ص) صفات و ویژگی های علی (ع) را چگونه بیان می فرماید؟
سپس فرمود:( این مرد اولین ایمان آورنده به خدا، وفادارترین شما در پیمان با خدا، راسخ
ترین شما در انجام فرمان خدا، صادق ترین شما در داوری بین مردم، بهترین شما در رعایت
مساوات بین آنها و ارجمندترین شما نزد خداست. )
در همین هنگام، آیه زیر بر پیامبر خدا(ص) نازل شد و پیامبر آن را قرائت کرد:
مفهوم آیه : معرفی بهترین مخلوقات ترجمه آیه مورد سوال است
اِنَّالَّذِینَآمَنوا کسانی که ایمان آوردند
وَعَمِلُواالصَّالِحاتِ و کارهای شایسته انجام دادند،
اُولئِکَهُمخَیرُالبَرِیَّة اینان بهترین مخلوقات اند. 5
به چه کسی شیعه گفته می شود؟ بیان کنید؟
(همانگونه که مشاهده کردید رسول خدا(ص) ، در سخنان خود از کلمه» شیعه» که ترجمهٔ
آن «پیرو « می شود، استفاده کرده و پیروی از امام علی(ع) را سبب رستگاری دانسته است.
بنابراین، شیعه،مسلمانی است که به فرمان خدا و پیامبر (ص)، امیرالمؤمنین علی (ع)را
جانشین پیامبر می داند و از او پیروی می کند.)
بیشتربدانیم
خوب است بدانیم که لفظ شیعه، واژه ای است قرآنی. مثلاً در قرآن کریم، حضرت ابراهیم(ع)
شیعه و پیرو حضرت نوح(ع) معرفی شده و درباره ایشان آمده است » إنَّ مِنْ شیعَتِه لاِبْراهیمَ»
پس حضرت ابراهیم (ع)از آن جهت که راه حضرت نوح (ع)را ادامه داده، شیعه و پیرو حضرت
نوح(ع) است.
1-این سخن پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز اول بعثت است. از این کلام در می یابیم که خداوند
که آگاه به همه امور است از شایستگی امام علی(ع) نیز خبر دارد و به پیامبر(ص) امر فرموده
که ایشان را وزیر خود قرار دهد.
تدبّردرحدیث
در این دو حدیث بیندیشید و به سؤال های زیر پاسخ دهید:
رسول خدا : عَلیُّ مَعَ القُرآنِ وَ القُرآنُ مَعَ عَلیٍّ ١ ( مفهوم : جدایی ناپذیری علی (ع) و قرآن)
رسول خدا : عَلیٌّ مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلیٍّ ٢ (مفهوم : جدایی ناپذیری علی (ع) و حق )
١ـ میان حدیث اوّل و حدیث ثقلین چه رابطه ای وجود دارد؟
در حدیث ثقلین عبارت« انهما لنیفترقا : آنها از هم جدا نمی شوند» به جدایی ناپذیری قرآن
و اهل بیا اشاره دارد، حضرت علی (ع) نیز از مصادیق اهل بیت (ع) است، پس با حدیث بالا
هم مفهوم است.
٢ ـ حدیث دوم به کدام یک از ویژگی های حضرت علی(ع) اشاره دارد؟ چرا؟
الف( عدالت ب( عصمت ج( علم اجرای عدالت ، زیرا در این حدیث
حق به معنای عدالت است.
پاسخبهسؤالاتشما
برخی می پرسند چرا با وجود همه تلاش هایی که پیامبر(ص) در معرفی امیرمؤمنان
و بیان فضائل ایشان در زمان ها و مکان های متعدد داشت، اما پس از وفات پیامبر(ص)
بسیاری از مردم، به خصوص رؤسای قبایل و بزرگان قوم کمتر به این حقیقت توجه کردند؟
پاسخ آنکه: یکی از علت های این بی توجهی، افکار و اندیشه های باقی مانده از دوران
جاهلیت قبل از اسلام بود، که به این آسانی از ذهن و فکر مردم خارج نمی شد.در جاهلیت،
بزرگان قبایل بدون آنکه دارای فضیلت خاصی باشند صرفاً به این دلیل که رئیس قوم بودند،
از بزرگی و شرافت برخوردار بودند و فضیلت هایی مانند علم، عدالت خواهی، جوانمردی،
صداقت، پاکی و کرامت نفس، ارزش و جایگاهی نداشت. آنان حتی میان فرمان و دستور
پیامبر و فرمان بزرگان قوم تفاوت چندانی قائل نبودند و در لحظات حساس و سرنوشت ساز،
به جای فرمان خدا و پیامبر، به سوی فرمان بزرگان قوم خود متمایل می شدند. از این رو،
رسول خدا(ص) پیوسته فضایل امام علی را به آن مردم یادآوری می کرد شاید بزرگان قبایل
و افراد هر قبیله به جای ارزش های جاهلی به رفتار و کردار امیرمؤمنان بیشتر توجه کنند
و به مقابله با ایشان برنخیزند.
فضایل علی (ع) از دیدگاه بزرگان علم و دانش چیست؟
(بزرگان علم و دانش، مسلمان و غیرمسلمان، پس از بررسی شخصیت امیرالمؤمنین
علی (ع) با شگفتی مشاهده کرده اند که فضایلی در آن امام است که به سختی در
یک فرد جمع می شود. آن امام در میدان جنگ شجاع ترین؛ در محراب عبادت، عابدترین؛
در مقام قضاوت، دقیق ترین؛ در کلاس درس،عالم ترین؛ در بلاغت و زیبایی سخن، بلیغ ترین
و در عرصه حکمرانی، عادل ترین است.)
آن حضرت، همانند رسول خدا(ص) همه فضائل الهی را در خود جمع کرده و تمام ویژگی
هایی را که یک رهبر جامعه باید دارا باشد، دارا بود. در اینجا به دو مورد از فضائل و ویژگی های
آن حضرت می پردازیم.
1ـعدالتبیمانند
نمونه ای از عدالت علی (ع) را بیان کنید؟
امام علی (ع)پس از 25 سال خانه نشینی آنگاه که با درخواست عمومی مردم و اصرار آنها بر قبول
خلافت حجت را بر خود تمام دید به صحنه آمد.ایشان از همان آغاز با الگو قرار دادن سیره و روش
پیامبر(ص) عدالت و مبارزه با تبعیض و نابرابری را، سرلوحه کار خود قرار داد.آن حضرت در همان
روزهای آغازین حکومتش به مسجد رفت و این گونه برای مردم سخنرانی کرد:
«....ای مردم، گروهی بیش از حقّ خود از بیت المال و اموال عمومی برداشته اند و جیب خود را
انباشته اند و ملک و باغ خریده اند ... اینان در حقیقت ننگ دنیا و عذاب آخرت را خریده اند؛ اما بدانید
که من حق مردم مظلوم را از اینان بازمی ستانم و از این پس سهم همه مسلمانان را از بیت المال
به طور مساوی خواهم داد »1
فردای آن روز، پس از پرداخت هزینه های عمومی کشور از بیت المال، باقی مانده آن را میان مردم
به طور مساوی تقسیم کرد. محرومان خوشحال شدند؛ اما عده ای که دوره های قبل دریافت های
ویژه و کلان داشتند، اعتراض کردند. 2
ایشان در سخنانی فرمودند :«سوگند به خدا، اگر همه دنیا را ] با تمام وسعتش[ به من بدهند تا به
اندازه گرفتن پوست جو، از دهان موری خدا را نافرمانی کنم، نخواهم کرد». )
در درس 7 کلاس دهم خواندیم که اعمال یک جلوهء ظاهری در دنیا و یک جلوهئ باطنی
در قیامت دارند. در این سخن علی(ع) باطن عمل خوردن اموال بیت المال را ، در قیامت خرید
ننگ و عذاب بیان می کنند.
حضرت علی (ع) در مقابل ظلم معاویه چه دیدگاهی داشتند؟
(امام از همان ابتدا به اصلاح امور اقدام کرد و در همان آغاز فرمانروایانی همچون معاویه که به ناحق به
پست و مقام رسیده بودند و به شیوه پادشاهان و امپراطوران ستمگر حکومت می کردند، بر کنار کرد و
برای این کار چنان مصمم بود که حتی به مصلحت اندیشی برخی از یاران خویش نیز عمل نکرد. برخی
به آن حضرت گفتند: معاویه فردی دنیاطلب و قدرتمند است و برکناری او، سبب جنگ با شما می گردد
. فرمود: به خدا سوگند، حتی برای دو روز نیز او را به کار نخواهم گماشت و من هیچ گاه گمراه کنندگان
را کارگزار خود قرار نخواهم داد. )
2ـ علم بیکران شخصیت علی (ع) را بیان کنید؟
همان طور که گفتیم، (یکی از ابعاد شگفت انگیز شخصیت امیرالمؤمنین(ع) ، علم و معرفت وی بود.
ایشان در جهان شناسی، انسان شناسی، دین شناسی، حکومت و کشورداری، نظام اجتماعی
و اقتصادی، اخلاق و فضیلت و سایر موضوعات مورد نیاز هدایت و سعادت انسان، سخن گفته و
ما را راهنمایی کرده است.)
«نهج البلاغه» چگونه کتابی است؟ توضیح دهید؟
کتاب« نهج البلاغه «1که بخشی از سخنرانی ها، نامه ها و پند و اندرزهای ایشان را در خود جای
داده، حکایتگر این دانش بی مانند است. دانشمندان بزرگ جهان اسلام از زمان تدوین این کتاب
تاکنون، در موضوعاتی که ذکر شد، همواره از این کتاب بهره مند شده اند.
برخی دیگر از دانشمندان هم برای استفاده بیشتر مردم از این کتاب، بر آن شرح ها نوشته اند تا
مردم به نکات دقیق و عمیق این کتاب بیشتر پی ببرند. 2
ابن ابی الحدید که از دانشمندان بزرگ اهل سنت است، شرح مفصلی بر نهج البلاغه نوشته که
امروزه در چندین جلد، چاپ شده است، در مقدمه کتاب خود می گوید:« به حق، سخن علی را
از سخن خالق (قرآن) فروتر و از سخن مخلوق (دیگر انسان ها) برتر خوانده اند......».)
وی در شرحی که بر خطبه221 نهج البلاغه نوشته است، می گوید:« قسم می خورم به کسی
که همه امّت ها به او قسم می خورند، که پنجاه سال است این خطبه را مطالعه می کنم و در
این پنجاه سال، بیش از هزار مرتبه آن را خوانده ام، و تاکنون هیچ بار آن را نخوانده ام مگر آنکه در
جان من شگفتی و بیداری عمیقی ایجاد کرده است. چقدر خطبا و موعظه کنندگان دربارهٔ مرگ و
آخرت خطبه خوانده اند! و من چقدر خطبه های آنان را خوانده و در آن تأمل کرده ام! اما تا کنون
هیچ کدام از آنها تأثیر این خطبه را در جان من ایجاد نکرده است..».4
امیرالمؤمنین(ع) جز نزد پیامبر اکرم(ص) نزد کسی دیگر شاگردی نکرده بود. در حقیقت، دانش
ایشان متصل به دانش پیامبر(ص) بود و دانش پیامبر نیز از وحی الهی سرچشمه می گرفت .
پیامبر اکرم(ص) در همین باره فرمود:
پیامبر اکرم (ص) در باره مقام علمی علی (ع) چه می فرماید؟
اَنَا مَدینةُ الِعلمِ من شهر علم هستم
وَ عَلیُّ بابُها و علی درِ آن است.
1-نهج البلاغه توسط سید رضی در قرن چهارم هجری قمری، مدون شد. وی کتاب های حدیثی
و تاریخی زمان خود را که سخنان امیرالمؤمنین سخنان در آنها بود، گرد آورد و گزیده ای از آن سخنان
را در یک کتاب قرار داد و آن را » نهج البلاغه» نامید .سایر سخنان امیرالمومنین که حجمی بیش
از نهج البلاغه دارد و در سایر کتاب های تاریخی و حدیثی موجود بوده، در سال های اخیر در
مجموعه ای به نام« موسوعه امیرالمومنین»گرد آمده و در اختیار پژوهندگان قرار گرفته است.
فَمَنَ اَرادَ الِعلمَ هرکس می خواهد به این علم برسد،
فَلیَاِتها مِن باِبها باید از درِ آن وارد شود)
تفکر
این حدیث شریف، دربردارنده پیام های متعددی است. با تفکر در آن، سه پیام آن را به دست
آورید:
1-حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص) از همه داناترند.
|
اَنَا مَدینةُ الِعلمِ وَ عَلیُّ بابُها |
2 ـ پیامبر (ص) در این حدیث راه دستیابی بر علم خودشان را حضرت علی(ع) بیان می کنند، پس
برای پیروی از پیامبر (ص) ( که امری واجب است) باید از حضرت علی (ع) نیز پیروی کرد.
|
فَمَنَ اَرادَ الِعلمَ فَلیَاِتها مِن باِبها |
3 ـ به این دلیل که پیامبر (ص) دستور به پیروی از حضرت علی(ع) داده اند، پس به عصمت علی(ع)
پی می بریم،( زیرا فرمان برداری اگر از معصوم نباشد گمراهی به بار می آورد).
|
فَمَنَ اَرادَ الِعلمَ فَلیَاِتها مِن باِبها |
این حدیث با آیه ی اطاعت (یااَیُّهَاالَّذینَآمَنوااَطیعُوااللّهَوَاَطیعُواالرَّسولَوَاُولِیالاَمرِمِنکُم )
درس 5 هم مفهوم می باشد
حضرت علی (ع) چگونه به علمی بی پایان دست یافت؟
(همچنین امیرمؤمنان علی(ع)می فرمود:« هرگاه از پیامبر (ص)سؤال می کردم، پاسخم را می داد
و اگر در حضورش سکوت می کردم، ایشان پیشگام می شد و از دانش خود مرا بهره مند می ساخت».2
بدین ترتیب، امیرالمؤمنین به دانش بی مانندی رسید که هرکس در هر موردی از ایشان سؤال می
پرسید، ایشان بی درنگ و در کمال درستی پاسخ می داد.)
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: کلاس یازدهم، ،
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: